Leigumarkaðurinn á landsbyggðinni leynir á sér

Að undanförnu hefur átt sér stað mikil umræða um leigumarkað hér á landi. Umræðan hefur að miklu leyti snúist um stöðuna á höfuðborgarsvæðinu en minna hefur farið fyrir umræðu um leigumarkað utan þess. Þegar rýnt er í tölurnar kemur hins vegar í ljós að leigumarkaðurinn á landsbyggðinni er víða jafn stór eða jafnvel stærri en á höfuðborgarsvæðinu sem kann að koma einhverjum á óvart.

Jafn margir á leigumarkaði á landsbyggðinni og höfuðborgarsvæðinu

Í febrúar síðastliðnum var gerð könnun á vegum leigumarkaðsdeildar Íbúðalánasjóðs og Zenter þar sem landsmenn voru spurðir um það hvað lýsti best búsetu þeirra. 70% íbúa höfuðborgarsvæðisins sögðust búa í eigin húsnæði, 18% sögðust vera á leigumarkaði, 10% sögðust búa í foreldrahúsum og tæplega 2% sögðu ekkert af þessu eiga við. Á landsbyggðinni fengust svipaðar niðurstöður en 74% sögðust búa í eigin húsnæði, 17% sögðust vera á leigumarkaði, 8% sögðust búa í foreldrahúsum og um 2% sögðu ekkert af þessu eiga við.


 

Reykjanesbær með stærsta leigumarkaðinn

Stærð leigumarkaðarins má einnig meta út frá tölum um þinglýsta leigusamninga sem hlutfall af íbúðafjölda hvers sveitarfélags og jafnframt út frá tölum um greiddar húsnæðisbætur sem hlutfall af íbúafjölda og er það gert hér að neðan. Vert er að taka fram að ekki er öllum húsaleigusamningum þinglýst og nokkur hluti leigjenda sækir ekki um húsnæðisbætur eða á ekki rétt á þeim.  Því fela neðangreindar tölur í sér ákveðið vanmat á heildarstærð leigumarkaðar en þær ættu að gefa góðan samanburð á milli sveitarfélaga.
 
Meðfylgjandi mynd sýnir stöðuna í nokkrum sveitarfélögum á landsbyggðinni auk þess sem höfuðborgarsvæðið er tekið saman sem heild. Á myndinni má sjá að Reykjanesbær er það sveitarfélag sem státar af flestum þinglýstum leigusamningum sem hlutfall af íbúðafjölda eða um 13,4% og er ekkert sveitarfélag sem kemst þar nærri en Akureyri mælist með næst stærsta leigumarkaðinn miðað við sama mælikvarða eða um 9,6%.  Akranes mælist með þriðja stærsta leigumarkaðinn á þennan mælikvarða eða um 9,3%. Önnur sveitarfélög og höfuðborgarsvæðið mælast með stærð leigumarkaðar á bilinu 3,2% til 7,1% á þennan mælikvarða.



Sé leigumarkaður metinn út frá tölum um greiddar húsnæðisbætur sem hlutfall af íbúafjölda fást aðrar niðurstöður en Reykjanesbær mælist samt sem áður með stærsta leigumarkaðinn á þennan mælikvarða eða um 9,8% en þar á eftir mælast Akureyri með 9,3% og Ísafjarðarbær með 8,7%. Önnur sveitarfélög og höfuðborgarsvæðið mælast með stærð leigumarkaðar á bilinu 4,4% til 8,2% á þennan mælikvarða.

Af þessu má sjá að umfang leigumarkaðar sé tekið tillit til íbúða- og íbúafjölda er langt frá því að vera mest á höfuðborgarsvæðinu. Samkvæmt áðurnefndri könnun eru þeir í heildina nánast jafnstórir. Mikilvægt er að leigumarkaður sé virkur bæði á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni ásamt því að húsnæðisöryggi leigjenda sé tryggt. Markmið Íbúðalánasjóðs er að tryggja að svo sé um allt land.